พระธาตุเจดีย์ห้าดวง หรือ เวียงห้าหลัง เป็นเจดีย์หมู่ 5 องค์ อยู่ในบริเวณที่สันนิษฐานว่า จะเป็นเวียงเก่าลี้ ห่างจากที่ว่าการอำเภอลี้ประมาณ 2 กิโลเมตร ทางหลวงหมายเลข 106 เข้าไปประมาณ 500 เมตร สันนิษฐานว่าเป็นบริเวณเวียงเก่าลี้ เพราะมีซากกำแพงและคูเมืองตั้งเป็นแถว วัดนี้เป็นที่ตั้งของหมู่เจดีย์ 5 องค์ ตามตำนานกล่าวว่าพระนางเจ้าจามเทวี กษัตริย์ครองเมืองหริภุญไชย ได้ยินข่าวจากราษฎรเมืองลี้ว่ามีดวงแก้ว 5 ดวงปรากฏเห็นอยู่บ่อยครั้ง จึงได้เสด็จมาดูด้วยพระองค์เองเวลากลางคืน จึงได้ทอดพระเนตรเห็นแสงสว่างจากดวงแก้วทั้ง 5 ดวง ลอยอยู่บนกองดิน 5 กอง จึงได้สอบถามความเป็นมาก็ทราบว่า คือพระเมโตธาตุ (น้ำไคลมือ) ขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่เคยล้างพระหัตถ์ และน้ำก็ไหลผ่านปลายนิ้วทั้ง 5 ลงพื้นดิน พระนางจึงเกิดศรัทธาสร้างพระธาตุเจดีย์ครอบกองดินทั้ง 5 กองไว้ และในวันที่ 20 เมษายนของทุกปี จะมีประเพณีสรงน้ำพระธาตุห้าดวง

ภายในบริเวณวัดประกอบด้วยอาคารต่าง ๆ มากมาย แต่ที่เด่นสะดุดตาเป็นจุดสนใจตั้งแต่จอดรถ ก็คือ "วิหาร 9 ครูบา"  ในระหว่าง พ.ศ. 2364 - 2368 เจ้าหลวงเศรษฐีคำฝั้น เป็นผู้ครองนครลำพูน ท่านได้ทำการบูรณะเมืองลำพูนเป็นอย่างดี ตามข้อความในพงศาวดารลี้ ฉบับพื้นเมืองอักษรลานนาจารึกลงใบลานว่า "เจ้าหลวงเศรษฐีคำฝั้น" ได้นำบริวารมาปรับปรุงเมืองลำพูนไปตามสายแม่น้ำลี้ ไปตลอดจนถึงเมืองลี้ มิได้เข้าไปในเวียง คงตั้งอยู่ที่เชิงเขาพระธาตุ 5 ยอดนั่นเอง แล้วก็ทำการซ่อมแซมองค์พระธา่ตุจนสำเร็จลุล่วงไปด้วยดี

หลังจากนั้นก็ได้มีพระครูบา 6 รูป ได้มาปฏิบัติธรรมบำเพ็ญภาวนาและดูแลรักษารวมถึงบูรณะปฏิสังขรณ์วัดพระธาตุห้าดวง แต่ไม่ทราบประวัติความเป็นมาและ พ.ศ.ของพระครูบาแต่ละรูปได้ พระครูบาทั้ง 6 รูป มีรายนามดังนี้ 1. ครูบากิตติ 2. ครูบามหาสมณะ 3. ครูบามหามังคลาจารย์ 4. ครูบามหาสวามี 5. ครูบามหาเตจา 6. ครูบาจะวรรณะ ปัญญา ครูบาทั้ง 6 นี้ หลวงปู่พระครูบาวงศ์ (วัดพระบาทห้วยต้ม อ. ลี้) ท่านได้สร้างพระรูปเหมือนทั้ง 6 ครูบา ประดิษฐานไว้ในวิหารเก้าครูบา ซึ่งอยู่ภายในวัดพระธาตุห้าดวงด้วย ที่ท่านเรียกว่าวิหาร 9 ครูบา เพราะยังมีพระครูบาอีก 3 รูป ที่ยังไม่ได้กล่าวถึง อันมี 7.ครูบาศรีวิชัย 8.ครูบาอภิชัยขาวปี 9. ครูบาชัยยะวงศาพัฒนา  ซึ่งครูบาทั้ง 3 รูปนี้ หลวงปู่พระครูบาวงศ์ท่านได้ปั้นพระรูปเหมือนประดิษฐานไว้ในวิหาร 9 ครูบาด้วย ในวิหารจึงมีรูปเหมือนครูบาทั้งหมด 9 รูป ท่านจึงเรียกวิหารนี้ว่า "วิหาร 9 ครูบา"

จนกระทั่งถึง พ.ศ. 2468 พระครูบาเจ้าศรีวิชัย ได้มาบูรณะพระธาตุทั้ง 5 องค์จนสำเร็จ แล้วได้ทำการฉลองสมโภชน์องค์พระธาตุ เมื่อทำการฉลองสมโภชน์แล้ว ท่านพระครูบาศรีวิชัยจึงได้เดินทางกลับวัดบ้านปาง (อำเภอลี้) หลังจากนั้นไม่นานวัดพระธาตุห้าดวงก็กลับร้างอีกครั้ง

ต่อมา พ.ศ. 2501 นาย สนิท จิตวงศ์พันธ์ มาดำรงตำแหน่งนายอำเภอลี้ มีใจศรัทธาที่จะบูรณะวัดพระธาตุห้าดวง จึงได้นำศรัทธาประชาชนมาช่วยแผ้วถางและได้นิมนต์หลวงปู่พระครูบาชัยยะวงศา พัฒนาและครูบาขาวปี (วัดพระบาทผาหนาม อำเภอลี้) มาทำการบูรณะวัดพระธาตุห้าดวงอีกครั้ง จนถึง พ.ศ. 2504 หลวงปู่พระครูบาชัยยะวงศาพัฒนา ท่านจึงได้มาจำพรรษา ณ วัดพระธาตุห้าดวง 1 พรรษา โดยท่านเดินทางจากวัดห้วยน้ำอุ่น (อำเภอดอยเต่า จังหวัดเชียงใหม่)

ปัจจุบันวัดพระธาตุห้าดวง ซึ่งแต่ก่อนมีสภาพที่เสื่อมโทรม เนื่องจากขาดการดุแล ขาดผู้ที่มีศรัทธามาช่วยทะนุบำรุงอุปถัมภ์ บัดนี้ วัดพระธาตุห้าดวงได้รับการบูรณะและเริ่มทำการก่อสร้างถาวรวัตถุต่าง ๆ ทำให้สภาพของวัด ได้กลับฟื้นคืนมาเป็นสถานที่สำคัญในพระพุทธศาสนา ดั่งที่ท่านทั้งหลายได้เห็นประจักษ์แก่สายตาของท่านเวลานี้ ก็ด้วยความเมตตาปราณีอย่างหาที่สุดประมาณมิได้จากพระเดชพระคุณหลวงปู่พระครู บาชัยยะวงศาพัฒนา ทีท่านได้เมตตาดูแลอุุปถัมภ์ วัดพระธาตุห้าดวงแห่งนี้พร้อมไปด้วยคณะศิษย์ของท่านและคณะศิษย์ของพระเดชพระ คุณหลวงพ่อฤาษีลิงดำ (วัดท่าซุง จังหวัดอุทัยธานี) ที่ได้ดำเนินรอยตามพระเดชพระคุณทั้งสองที่พระคุณท่านได้อุทิศชีวิตและร่างกาย ของท่านเพื่อพระพุทธศาสนา และเพื่อความสุขของบรรดาลูกหลานทุกคนที่มีความต้องการที่จะพ้นทุกข์และประสบความสุขที่แท้จริง

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Latitude : 17.782370332531276, Longitude : 98.9587035195048

View Larger Map

View On Google Map

Edit Data